Πόσο πολύ η λέξη άγχος έχει εισαχθεί στην καθημερινότητά μας; Πόσες φορές αναφερόμαστε σε αυτό έχοντας ένα δυσάρεστο συναίσθημα και πως θα ήμασταν χωρίς αυτό; Προφανώς η απουσία του έντονου άγχους βοηθά στο να έχουμε ψυχική ευεξία, να μπορούμε δηλαδή να εξασφαλίζουμε σε ένα τέτοιο βαθμό την κάλυψη των αναγκών μας με στόχο το ευ ζην.
Έχοντας συνδεθεί κυρίως με δυσάρεστα συναισθήματα, το άγχος αποτελεί μια κατάσταση ανησυχίας, αγωνίας και αβεβαιότητας, μια αίσθηση κινδύνου που είτε μας βάζει σε εγρήγορση και ετοιμότητα για αντίδραση είτε μας ακινητοποιεί. Επηρεάζει άμεσα την σωματική μας κατάσταση προκαλώντας εφίδρωση, ταχυπαλμία, μούδιασμα, ζάλη, αϋπνία, κ.τ.λ. Ακόμη το άγχος αποπροσανατολίζει ή μειώνει την συγκέντρωση.
Η εικόνα που έχει κάποιος για τις απαιτήσεις μιας κατάστασης και η αντίληψη που έχει για τον εαυτό του, αν μπορεί δηλαδή ή όχι να ανταπεξέλθει σε αυτήν επηρεάζουν κατά πολύ την εμφάνιση των αγχωδών αντιδράσεων. Στην περίπτωση που ένας μαθητής, αν και έχει προετοιμαστεί, θεωρεί ότι οι εισαγωγικές εξετάσεις θα είναι πολύ δύσκολες για τον ίδιο τότε θα αισθανθεί αγωνία για το αν θα τα καταφέρει. Αυτό που προκαλεί άγχος είναι η εικόνα που έχει ο μαθητής για τις ικανότητες του, αλλά και για τις απαιτήσεις των εξετάσεων. Έτσι υποθέτει ότι η κατάσταση απαιτεί μεγαλύτερα ψυχικά και γνωστικά αποθέματα από αυτά που διαθέτει, με αποτέλεσμα να βιώνει στρες.
Σε περιόδους αλλαγής και μετάβασης κατά την διάρκεια της εξέλιξης το άγχος αυξάνεται, αφού η προσαρμογή σε μια νέα κατάσταση απαιτεί νέες δεξιότητες που ενδεχομένως το άτομο να μην έχει επιστρατεύσει ή κατακτήσει ακόμη. Αλλαγή μπορεί να θεωρηθεί οτιδήποτε αποσταθεροποιεί αυτό που ξέραμε για την ζωή μας μέχρι σήμερα και μας προκαλεί και προσκαλεί να μάθουμε κάτι νέο για τον εαυτό μας. Τότε μπροστά σε αυτήν την άγνωστη πτυχή της πραγματικότητας, δημιουργούνται συναισθήματα άγχους για την ανοίκεια συνθήκη. Τέτοιες συνθήκες είναι η απώλεια, ο αποχωρισμός, το διαζύγιο, η αλλαγή τόπου διαμονής ή εργασίας, οι συνθήκες διαβίωσης, οι εισαγωγικές εξετάσεις κ.α.
Άλλες φορές το άγχος μειώνεται σύντομα, άλλοτε έχει μεγαλύτερη συχνότητα, ένταση και διαρκεί περισσότερο στο χρόνο, με αποτέλεσμα την ψυχική δυσφορία του ατόμου.
Ο καθένας προσπαθεί να δώσει απαντήσεις και ένα προσωπικό νόημα στην αλλαγή, ώστε να την εντάξει στη ζωή του και να προχωρήσει σε νέες επιλογές. Για να την διαχειριστούμε λειτουργικότερα είναι σημαντικό να μοιραζόμαστε και να εκφράζουμε ελεύθερα αυτό που αισθανόμαστε τους προβληματισμούς, τους φόβους, τους ενδοιασμούς, τη χαρά και την προσμονή. Να λαμβάνουμε υποστήριξη από οικογένεια, φίλους, συναδέλφους, ειδικούς ψυχικής υγείας. Ακόμη η σωματική άσκηση, η καλή διατροφή και η αισιοδοξία κατά τη αλλαγή, κάνουν την προσγείωση σε νέους τόπους εμπειριών και βιωμάτων ομαλότερη..
Φανή Τζίκα
Ψυχολόγος
Ψυχοθεραπεύτρια
Οικογενειακή Θεραπεύτρια
