“Λειτουργική χρήση του διαδικτύου για τα παιδιά και τους έφηβους.” Διαμορφώνοντας ένα ασφαλές πλαίσιο.

Τις τελευταίες δεκαετίες η χρήση του διαδικτύου έχει γίνει μέρος της πραγματικότητας μας. Προκύπτει το ερώτημα πως μπορούμε να εντάξουμε την εικονική πραγματικότητα με ασφάλεια στην οικογενειακή ζωή μας. Η ασφαλής και η λειτουργική χρήση ξεκινά από τους ενήλικες και αυτοί διαμορφώνουν τον τρόπο που τα παιδιά και οι έφηβοι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο. Το διαδίκτυο αποτελεί ένα παράθυρο στον ευρύ ορίζοντα της πληροφορίας και της γνώσης. Παρέχει ικανοποίηση μέσα από την εικονική αλληλεπίδραση και μας φέρνει σε επαφή με τη νέα πληροφορία. Ηλεκτρονικά παιχνίδια, σελίδες κοινωνικής δικτύωσης, ηλεκτρονικό εμπόριο, τζόγος μέσω διαδικτύου, διαφημίσεις και αλληλογραφίες είναι κάποιες από τις παροχές του. Μέχρι που όμως παραμένει ένα θετικό μέσο για την εξέλιξη μας και πότε μπορεί να μετουσιωθεί σε εξάρτηση και δυσλειτουργία για τον άνθρωπο;

Έφηβοι και παιδιά

Η λειτουργική χρήση του διαδικτύου σχετίζεται με το αν αυτή αποτελεί ένα μέρος της ζωής του ατόμου, χρονικά και ποιοτικά και δεν υποκαθιστά την πραγματική ζωή και τις σχέσεις. Οι σελίδες κοινωνικής δικτύωσης προσφέρουν τη δυνατότητα να δημιουργήσει ένας έφηβος ένα προφίλ της ταυτότητας του, να δημοσιεύει πληροφορίες σχετικά με την ζωή του και να έχει διαδικτυακούς φίλους με τους οποίους μοιράζεται ό, τι αυτός επιθυμεί. Αυτή η συνθήκη μοιάζει πολύ με το πως δομούνται οι σχέσεις στην πραγματική ζωή. Λόγω αυτής της επιτυχούς προσομοίωσης με την πραγματικότητα, οι διαδικτυακές σχέσεις φαίνεται να είναι πιο εύκολες και πιο διαχειρίσιμες, χωρίς να έχουν ως βασικό στοιχείο τους τη συναισθηματική αλληλεπίδραση που δομεί τις πραγματικές σχέσεις. Όσο εύκολα μπορείς να «προσθέσεις» έναν φίλο τόσο εύκολα μπορείς και τον «διαγράψεις».  Οι πραγματικές ανθρώπινες σχέσεις δομούνται μέσω της συναισθηματικής αλληλεπίδρασης και συναισθητικής επικοινωνίας και όχι τόσο με μαθηματικούς όρους πρόσθεσης και αφαίρεσης. Ένας έφηβος χρειάζεται να έχει και πραγματικούς φίλους με τους οποίους αλληλεπιδρά, αισθάνεται, βιώνει τον εαυτό του σε σχέση με τους συνομήλικους, δοκιμάζει τα όρια των δεξιοτήτων του, διερευνά την νέα του ταυτότητα και αισθάνεται σημαντικός μέσα από την ανθρώπινη αλληλεπίδραση.

Όσον αφορά τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, κυρίως τα παιχνίδια πολλαπλών χρηστών φαίνεται ότι η χρήση τους είναι αρκετά ελκυστική για τα παιδιά και τους έφηβους, λόγω της διασκέδασης, της πρόκλησης, του ανταγωνισμού και της διαδικτυακής επικοινωνίας με άλλους παίκτες. Αυτή η εικονική προσομοίωση της πραγματικότητας μπορεί να προάγει την ανάγκη των παιδιών και των εφήβων να ανήκουν σε μια ομάδα με κοινό στόχο, έναντι μιας άλλης ομάδας επιδιώκοντας αμφότεροι τη νίκη. Ο χρόνος χρήσης και το περιεχόμενο του παιχνιδιού είναι αυτά που διαμορφώνουν την ασφαλή ή όχι χρήση τους, δεδομένου ότι κάποια από αυτά περιέχουν βίαιο περιεχόμενο και προβάλλουν επιθετικές συμπεριφορές. Η αυξημένη χρήση των ηλεκτρονικών παιχνιδιών από τους έφηβους και τα παιδιά σχετίζεται με την μειωμένη ψυχοκοινωνική λειτουργικότητα τους ως ένας φαύλος κύκλος που το ένα διαδέχεται το άλλο. Μπορεί η αυξημένη χρήση τους να αναδεικνύει μια ανάγκη διαφυγής από μια δύσκολη οικογενειακή πραγματικότητα ή μια κοινωνική συστολή και δυσκολία στην κοινωνικοποίηση.

Σε κάθε περίπτωση η θέση του γονέα είναι να διαμορφώσει ένα ασφαλές πλαίσιο χρήσης του διαδικτύου, όχι μόνο θέτοντας όρια και εποπτεύοντας τη χρήση του αλλά κυρίως προσφέροντας επιλογές δραστηριοτήτων μέσω του αθλητισμού, της τέχνης και της γνώσης που ενδυναμώνουν την διά ζώσης ανθρώπινη αλληλεπίδραση και συνεργασία.

Φανή Τζίκα

Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια

Οικογενειακή Θεραπεύτρια