«Το «συναισθηματικό» φαγητό και η λειτουργία του στη ζωή μας». Διάθεση & διατροφή, όταν η μία ανάγκη «τρέφει» την άλλη.

«Κάθε φορά που αισθάνομαι θλιμμένος το φαγητό με κάνει και ξεχνιέμαι». Πόσο η σχέση με την τροφή σχετίζεται με αυτό που αισθανόμαστε; Η σχέση του ανθρώπου με την τροφή διαμορφώνεται από την βρεφική ακόμη ηλικία όσο ακόμη αυτή είναι συνώνυμη της φροντίδας της μητέρας προς το νεογέννητο. Το βρέφος αισθάνεται ασφάλεια κάθε φορά που η μητέρα του το θηλάζει, δείχνοντάς του ότι νοιάζεται και ότι είναι σημαντικό στη ζωή της. Είναι ένας τρόπος μητέρα και παιδί να συντονιστούν συναισθηματικά για να θεμελιωθεί μια ασφαλής σχέση ανάμεσα τους.

Πότε όμως η σχέση μας με το φαγητό γίνεται δυσλειτουργική;

Πολλές φορές οι άνθρωποι «μεταβολίζουν» τα δύσκολα συναισθήματα άγχους, θυμού και ανασφάλειας που βιώνουν στις σχέσεις τους, τρώγοντας. Όταν το ζευγάρι συγκρουστεί και οι βαθύτερες ανάγκες δεν εκφραστούν, ο ένας «καταπίνει» τον θυμό και την αίσθηση της ανεπάρκειας και άλλος με τον ίδιο τρόπο «αναμασά» τη θλίψη και τη μοναξιά και έτσι το φαγητό αποτελεί το μέσο ανακούφισης και για τους δύο.

Όταν μία έφηβη δεν αισθάνεται σημαντική στην παρέα της, όταν ένας σύντροφος νιώθει ότι δεν είναι επαρκής, όταν μία μητέρα επικρίνει την κόρη της για τις επιλογές της, όταν στη δουλειά οι στόχοι απόδοσης είναι υψηλοί, όταν ένας έφηβος αισθάνεται μόνος μπορεί το φαγητό να αποτελεί την καλύτερη παρέα για αυτούς. Όταν μία νέα γυναίκα δεν νιώθει αρκετά όμορφη σε σχέση με τις φίλες της, όταν μία μητέρα νιώθει άβολα με τα κιλά της εγκυμοσύνης, όταν ένα παιδί ζει μέσα στη σύγκρουση των γονέων, όταν ο ένας άντρας χάνει την δουλειά του και το φαγητό γίνεται παρηγοριά τότε το βάρος του σώματος κάνει «βαρύ» το βήμα προς την προσωπική τους εξέλιξη.

Όταν παρ’ όλα αυτά κάθε μέρα συνεχίζει να τρέφεται κανείς το με τον ίδιο δυσλειτουργικό τρόπο με χθες, συντηρεί το φαύλο κύκλο της σχέσης του με το φαγητό. Το «συναισθηματικό» φαγητό λειτουργεί σταθεροποιητικά ώστε να μένει στις ίδιες σχέσεις, με τον ίδιο τρόπο, με την ίδια αυτοεικόνα και με τις ίδιες προσδοκίες.

Στις οικογένειες το «συναισθηματικό» φαγητό αποτελεί διέξοδο όταν δεν εκφράζονται τα αρνητικά συναισθήματα του θυμού, όταν αποφεύγονται οι διαπραγματεύσεις για μια πιο αυτόνομη πορεία του καθενός μέσα σε αυτές. Πιθανά η δυνατότητα για προσωπική εξέλιξη και επιλογή να είναι θολή μέσα στην οικογένεια και να επισκιάζεται από τη δυσκολία του ατόμου να αλλάξει την σχέση του με τους άλλους και την ακαμψία της οικογένειας να επικοινωνήσει με όρους αποδοχής. Σε καταστάσεις οικογενειακών και διαπροσωπικών κρίσεων όπως ο χωρισμός, η απώλεια, η αλλαγή της ισχύουσας πραγματικότητας το φαγητό αξιοποιείται ως τρόπος μείωσης του άγχους και ως πηγή ικανοποίησης, υποστήριξης, χαλάρωσης.

Λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες του ανθρώπου για συναισθηματική ασφάλεια, αποδοχή, αυτονομία, αυτές αποτελούν θεμέλιο για να αισθάνεται κάποιος ότι τα καταφέρνει και ότι είναι σημαντικός. Όταν η εγγύτητα και η αίσθηση της ασφάλειας χάνεται το συναισθηματικό κενό καλύπτεται με την τροφή. Η υγιής σχέση με το φαγητό διαμορφώνεται όταν γίνει «προσωπική» υπόθεση του καθενός να αλλάξει τον τρόπο που επικοινωνεί και βιώνει τις σχέσεις του με τους άλλους.

Φανή Τζίκα

Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Οικογενειακή Θεραπεύτρια